Diego Velázquez'in yağlı boya tablosu Las Meninas, İspanya Kralı IV. Philip'in sarayındaki yaşamın inanılmaz incelikli bir tasviridir. Diego Velázquez, İspanyol Altın Çağı'nda sanat ve edebiyatının önde gelen isimlerinden biriydi. İspanya'daki bu kültür patlaması İspanyol Habsburg hanedanının gelişmesine paralel olarak gerçekleşti. Habsburgların yükselişi ve İspanyol İmparatorluğunun genişlemesi, Kral IV. Philip'in saray ressamı olarak yükselişe geçen Velázquez gibi bir sanatçı için harika bir haberdi.
"King Philip IV of Spain" Diego Velázquez, 1632. (Resim: Wikiart Public domain)
“Las Meninas” Diego Velázquez, 1656. (Resim: Wikiart, Public domain)
Velázquez, Las Meninas'ı resmettiğinde, 30 yılı aşkın bir süredir Kral IV. Philip'in sarayında çalışıyordu. Kendini vazgeçilmez kılmış, ilk karısı ve tek oğulları öldüğü için kralın yanında olmuştu. Tablonun yapıldığı sırada Kral Philip, Avusturyalı Mariana ile yeniden evlenmişti ve Margaret Theresa (resmin ortasındaki genç kız) ilk ve tek kızları dünyaya gelmişti.
Genç prenses, Nedimeler resmedildiğinde yaklaşık beş yaşındaydı. Philip'in iki karısından 12 çocuğu olmasına rağmen Margaret Theresa yetişkinliğe kadar hayatta kalabilen iki çocuğundan sadece birisiydi. İlginç bir şekilde, bakışları nedimelerinden birine değil, doğrudan Velázquez'in şövalesinin arkasında duran kişiye doğru yöneliyor. Margaret Theresa’ya nedimeleri eşlik etmektedir. Genç prensesin solunda reverans yapan Isabel de Velasco iken sağında María Agustına Sarmiento ona tepside içecek bir şeyler sunar. İki cüce tuvalin sağ tarafında duruyor. Nicolasito Pertusato ayağını uyandırmak için köpeğin sırtına koyuyor. Cüceler, Philip'in sarayında önemli bir role sahipti ve onların önemi, Velázquez'in sayısız saray cücesi portreleriyle vurgulanıyor. Isabel de Velasco'nun hemen arkasında Margaret Theresa'nın refakatçisi Marcela de Ulloa duruyor ve muhtemelen bir koruma olan kimliği belirsiz bir figürle sohbet ediyor. Kraliçenin hizmetçisi José Nieto kapıdaki yerleşimi sayesinde portrede öne çıkıyor. Kapıdaki bir perdeyi aralıyormuş gibi görünüyor, belki de ressam çalışırken daha fazla doğal ışık girmesine izin vermek için. Genç Margaret Theresa'nın kime baktığı hemen belli olmasa da, keskin gözlemciler odanın arka tarafındaki aynaya yansıyan bir çift fark edecekler. Burada Kral IV. Philip ve Kraliçe Mariana'nın figürlerini görüyoruz. Velázquez'in şövale başında resim yaptığını da gördüğümüzü düşündüğümüzde, her şey daha da netleşiyor, anne babasına bakıyor. Resimde ayna ve yansıma kullanımı büyük olasılıkla Philip’in sarayında asılı Jan Van Eyck'in Arnolfini’nin Düğünü portresinin etkisinden kaynaklanmaktadır. Diego Velázquez, sadece saray ressamı olarak değil, aynı zamanda Philip'in geniş sanat koleksiyonunda hususi olarak da çalışan Velázquez'in rolü, sarayın kültürel yaşamı için hayati önem taşıyordu. Burada İspanyol ressam, kraliyet çiftinin bir portresi üzerinde çalışan bir tuvalin önünde kendini gösteriyor.
"The Arnolfini Wedding" Jan van Eyck, 1454. (Resim: Wikiart Public domain)
Bu büyüleyici tablo kendisine bakanları kral ve kraliçenin yerine koyuyor. Bu ilginç şaşırtmaca resme bakanı hem izleyici hem de katılımcı yapıyor. Başlangıçta seyirci ofisinde asılı olduğu için Philip olurdu. Bunu göz ününde bulundurarak Las Meninas, aslında kralın kendisi için önemli olabilecek karakterlerin koleksiyonunu gösterir.
Las Meninas'ta ressam, model ve izleyici arasındaki karmaşık oyun ilgi çekici olmaya devam ediyor. Kim kime bakıyor?
Comments