Günümüzün rekabetçi dünyasında lider nasıl olunmalı? Rekabet piyasası bu kadar kızışmışken fark atacak bir lider olmak için nelere ihtiyacımız var, neler yapılmalı? Şirketler güçlenmek için artık bir yöneticiden çok daha fazlasına ihtiyaç duyar, şirketler artık bir lider yöneticiye ihtiyaç duyar. Ancak liderlik eden bir yönetici şirketi büyütebilir ve günümüz rekabet piyasasından ayrışabilir. Peki ya bu nasıl mümkün? Liderlik doğuştan mı gelir yoksa liderlik becerileri kazanılabilir mi?
Liderlik ve yönetim; birbirinden farklı kavramlardır, örtüştüğü ve ayrıştığı, ayrışması gereken noktalar vardır. Her lider yönetir fakat her yöneten liderlik edemez denebilir. Yönetmek sürece özgüdür, liderlik ise bu sürecin yönetimindeki tavırdır. Yönetim sadece süreci ve işi yönetmek anlamındadır; mesela zaman kısıtı olduğu, süreç baskısı olduğu yada herhangi bir baskı olduğunda, işin hızlıca çözüm odaklı bir şekilde yetişebilmesi için sürecin iş odaklı hedef odaklı olarak yürütülmesi kontrol edilmesi ve yönetilmesi liderlik vasıflarının geriye atılıp sadece süreci yönetmek üzerine olmasıdır. Yöneticilik; rakamsal başarı ve güç faktöründen ibarettir fakat liderlik ise insanlara ilham olmak, ekip oluşturmak yeri geldiğinde koçluk yapmak, güç kullanım tarzındaki farklılık ve etkili güç kullanımı etkileyici olabilmektir. Yönetici bireysel olarak değerlendirilirken; liderlik ekiple uyum, insanları etkileyebilmesi, takım çalışmasına yatkınlığı, iletişim becerisinin güçlü olması gibi kriterler dahilinde seçilir. Liderlik yönetmekten fazlasıdır, yönetme biçimidir, yönetme tarzı tavrıdır. Yönetmedeki etkinliktir, verimli akıllıca, kar ederek, takım arkadaşlarını şevk ederek, koçluk ederek, kar oranı arttırarak yönetmeye liderlik etmek denir. Lider etkili iletişim kurarken yönetici sadece iletişim kurar. Yöneticilik sadece planı yapar, bütçeyi hesaplar, lider ise kar elde ederek yön belirler. Yönetici sadece kadro oluşturur fakat lider; insanlarla etkili iletişim kurarak onları motive eder onların potansiyelini ortaya çıkartır ve daha verimli olmalarını sağlar. Yöneticilik problem çözer fakat liderlik problemleri çözmekle kalmayıp kökünden problemi motivasyon sağlayıp koçluk edip vizyonu ile tamamen çözer. Liderlik becerilerin fazlasını gerektirir, beceri kazanmak gerektirir. Şirketler günümüz rekabet dünyasında bir yöneticiden daha fazlasına ihtiyaç duyarlar, bir lidere ihtiyaç duyarlar, vizyonu ve etkinliği ile şirketin diğer rakiplerinden farklılaşmasını sağlayacak güçlenmesini büyümesini ve kar elde etmesini sağlayacak güçlü bir lidere ihtiyaç duyarlar. Liderlikte, yönetim biçimi için yönetilecek kitlenin ve işin ne olduğu önemlidir, kişi nerede yönetim yapacağını nerede ise liderlik etmesi gerektiğini bilmelidir. Toplulukçu mu, güç aralığının genişliği, belirsizlikten kaçma oranı yada feminen mi maskülen mi olduğu da süreci nasıl yöneteceğini bilmek için gereklidir. Liderlik kuramında önemli konular; liderin rolü, etkin olabileceği koşullar, lider izleyici arasındaki etkileşim sürecidir. Liderin ve lideri izleyen takipçilerin içinde yaşadığı kültür ve kültürel özellikleri de göz önünde bulundurulmalıdır. Yerine ve olaya ve de çalışanlara bağlı olarak yönetim ve liderliğin ayrıştığını söyleyebiliriz.
Liderlik davranış biçimidir, liderin kişiliği ve tecrübesi, örgütsel iklim politikaları, eş düzeydekilerin özellik ve beklentileri, izleyicilerin; çalışanlarının beklenti ve davranışlarının, gerçekleştirilebilecek amacın niteliğinin, üstlerin bekleyiş davranışları liderliğin etkinliğini belirleyen faktörlerdir. Liderlik karakter, deneyim, grup üyeleri, izleyiciler, çalışma arkadaşları, etkinlik iletişim kurabilmeye bağlıdır ve gerekliliğidir. Liderlik için koşullar, izleyicilerin takip edenlerin tavrı önemlidir. Liderin yönetmesi gerekenler vardır; zaman yönetimi, şirket kültürü, mali sonuçlar, liderin göreviyle ilgili duygusu ve örgüt yapısı hiyerarşisini yönetmelidir. Liderlik gücünü nerede nasıl ne zaman ne şekilde kullanacağını ve etkinliğini bilmelidir. Liderlik kuramları; etkileşimci, dönüşümcü, karizmatik, stratejik, hizmetkar ve otantik olmaktır. Liderlik bir süreçtir. Betimleyicidir. Grup ve örgütsel olarak grup içinde ve grup dışında yapıların oluşabilmektedir, lider ve izleyenler arasındaki etkileşim süreci hassas bir noktadır; günümüzde liderin grup yerine liderin birebir ilişkisinin önemi daha büyüktür. Liderlikte koşullara bağlı olmakta; durumsallık olarak isimlendirilir. Liderlik, koşullara bağlı değişkenlik gösterebilme durumudur. Liderin başaracağı işlerinin niteliği planlanmış yada planlanmamış olması da liderlik mi yoksa yönetici rolünde mi olması gerektiğini liderliğini etkileyen önemli sorulardır. Liderin mevkide otorite derecesi de ve izleyiciler arasındaki ilişkiler de önemlidir.
İdeal bir lider, fedakarlık yapmalıdır. Hizmet etmeyi amaç olarak edinmiştir. Örnek bir rol model olarak davranışlarıyla liderlik etmektedir. Kendi kurallar ve doğruları kendine has ve özgü olmasıyla beraber otantik liderliği de vardır. Bir liderin lider birey ilişkisi oldukça önemlidir, lider bire bir ilişkilerinde iyi olması onu güçlü bir lider yapmaktadır. İzleyenleri motive edip onlarla konuşuyor olması onu güçlü bir lider yapmaktadır. Lider ve izleyenlerin arasındaki etkileşim önemlidir. Lider hizmet etmesi ve işleri yapmasıyla izleyenlerini etkileşimci olarak, işlemsel liderlik görevi yapar, grup üyelerine çöp toplama işlere yardımcı olma davranış biçimiyle destek olmaktadır. Günümüz liderlik türlerinden olan hizmet liderliğini detaylı açıklamak gerekirse duyarlı liderliktir, kararların diğerlerini nasıl etkileyeceğine dair duyarlılık gösterir, pozitif değişimler yaratmak ister, kişisel amaç gütmez, işe yönelik uzun dönemli dönüştürücü bir yaklaşım sergiler. Geleneksel yöneticiden farklıdır. İyi bir dinleyicidir, örgütün önemli bir kaynağı olarak sayılır, iş birlikçidir. Dinlemek, empati , iyileştirmek, farkında olmak, sorumluluk ve gelişme, hizmet etme, topluma odaklanma, ikna etmek, sağ duyulu olmak ve kavramsallaştırmak yani bütüncül bakabilme becerisine sahip özellikleri vardır. Aynı zamanda lider başkalarını işletme amaçlarını düşünme ve izleyenlerine saygı göstermektedir, alçak gönüllüdür, vizyoner ve güvenilirdir. Etik ve erdemli davranışlar sergileyen bir liderdir. Toplumsal amaçları önemsiyordur. Toplumsal değerleri önemsiyordur. Kendini diğerlerine adamaktadır, onlara hizmet etmektedir, bireylerin kendini geliştirmelerine yardımcı olan bir liderdir. Bütünün içindeki parçaları ve ilişkileri iyi analiz etmektedir. İzleyenlerine moral ve motivasyon vermektedir. Duygularını iyi yönetmektedir, davranışların gelecekteki sonuçlarını görebilmektir, güven sağlar sağduyuludur. Eşitlikçidir. Günümüzde ancak böyle bir lider markamızı güçlendirebilir ve rakiplerinden ayrışabilir.
Hozzászólások